BDDK Faiz Oranı Riski Standart Rasyosunu Yüzde 15’e Düşürdü

Bankacılık hesaplarından kaynaklanan konsolide ve konsolide olmayan faiz oranı riski standart rasyosu yüzde 15’e indirildi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan yeni yönetmelik, bankacılık hesaplarında yer alan bilanço içi ve bilanço dışı konumlardan kaynaklanan faiz oranı riskinin standart yaklaşımla ölçülmesine ve kıymetlendirilmesine ait yordam ve temelleri düzenliyor. Yönetmeliğe nazaran, konsolide ve konsolide olmayan bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosu yüzde 20’den yüzde 15’e düşürüldü. Bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosunun hesaplanmasında, bankacılık hesaplarında yer alan konumlardan katılma hesabı kaynaklı olanlar BDDK tarafından belirlenecek oranda dikkate alınacak.

Yönetmeliğin Temel Düzenlemeleri

Yönetmelikte standart yaklaşım uyarınca ekonomik bedel değişimi hesaplamasına ait genel kararlara yer verildi. Ekonomik bedel değişimi hesaplamasında, faize hassas durumlardan kaynaklanan gelecekteki tüm nakit akışları dikkate alınacak. Kelam konusu durumlar, çekirdek sermayeden indirilen varlıklar, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve pay senedi yatırımları dışında kalan bankacılık hesaplarında izlenen tüm faal kalemler, çekirdek sermaye dışında kalan tüm pasif kalemler ve bilanço dışı kalemler olarak bildirildi.

Ekonomik Paha Değişimi Hesaplaması

• Faize hassas bilanço içi ve bilanço dışı varlık ve yükümlülüklerin yine fiyatlanan tüm nakit akışları, para ünitesi yahut faizle ilişkilendirilen emtia bazında standartlaştırılmaya uyumlu olduğu ölçüde ilgili vade dilimlerine yerleştirilecek.
• Yerleştirme yapılırken faiz oranlarına ait marjlar da nakit akışı hesaplamasına dahil edilecek.
• Gömülü olan ve olmayan otomatik faiz oranı opsiyonaliteleri içeren araçların bedellerindeki değişiklikler 8’inci husus uyarınca hesaplanan eklenti fiyat uygulanarak ekonomik bedel değişimi hesaplamasında dikkate alınacak.

Standartlaştırılmaya Uyumlu Olmayan Pozisyonlar

• Vadesiz mevduat ile gerçek kişi ve perakende müşterilere ilişkin erken kapanma riski bulunan vadeli mevduat ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli krediler bu kapsama giriyor.
• Perakende müşteri mevduatının faiz riski yapısının gerçek kişi müşteri mevduatının faiz riski yapısı ile uyumlu olmadığı durumda bu perakende müşteri mevduatı, öbür kişi mevduatı kapsamında dikkate alınacak.

Çekirdek Mevduat Oranı Hesaplaması

10 yıllık tarihî veri kullanılarak her bir vadesiz mevduat sınıfı için çekirdek mevduat oranı hesaplanacak. Bu datanın bulunmaması halinde banka, sahip olduğu tüm bilgiyi içsel olarak belirlediği bir ihtiyatlılık marjı çerçevesinde kullanacak. Çekilme mümkünlüğü düşük olan mevduatın faiz oranındaki değerli değişimler altında dahi yine fiyatlama mümkünlüğü düşük olan kısmı çekirdek mevduat olarak, kalan kısmı ise çekirdek olmayan mevduat olarak sınıflandırılacak.

Opsiyonalite ve Erken Kapanma Riski

• Gerçek kişi ve perakende müşterilere ilişkin erken kapanma riski bulunan vadeli mevduat ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli kredilerdeki opsiyonalite iki etaplı bir yaklaşımla dikkate alınacak.
• Birinci basamakta, faiz oranlarının cari vade yapısı göz önüne alınarak sabit faizli kredilerin erken ödeme oranları ve vadeli mevduatın erken kapanma oranları içsel olarak hesaplanırken, banka tarafından bu oranların içsel olarak hesaplanamaması halinde Kurum tarafından belirlenen oranlar kullanılabilecek.

Yürürlük Tarihi ve Başka Düzenlemeler

• Yönetmelik 1 Ekim 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
• Konsolide temele nazaran uygulanması ise 1 Nisan 2026 tarihinde başlayacak.
• Azami oranlarda aşım oluşması durumunda son iki devir art geriye azami oranda aşım bulunması ve son 12 aylık periyot içerisinde son devir aşımı dahil üç kere azami oranın aşılması kaidelerden rastgele birinin varlığı halinde oluşan son periyot aşım fiyatı kıymetli sistemik sermaye yeterliliği standart oranının hesaplamasında özkaynaktan indirilecek.
• Bu kapsamda Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Şok Yoluyla Ölçülmesine ve Kıymetlendirilmesine Ait Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.

Faiz Oranı Riski Standart Rasyosunun Önemi

Söz konusu rasyonun yüzde 15’i aşması risk oluşturabilir. Bankacılık hesaplarından kaynaklanan konsolide ve konsolide olmayan faiz oranı riski standart rasyosu, bankaların faiz oranı şoklarına karşı ekonomik bedelinin ne kadar değiştiğini gösteren bir ölçü olarak öne çıkıyor. Bu oran yüzde 15’i aşarsa, bankaların risk idaresi zayıf sayılabiliyor ve müdahale gerekebiliyor. Bu orana nazaran bankalar da kendilerini ayarlıyor.

Kaynak: Memurlar