Kemal Tahir’in vefat yıl dönümünde Devlet Ana romanını hatırlamak

Edebiyatımızın güçlü ve usta kalemi, derin entelektüel birikimli Kemal Tahir’in tahminen de en değerli romanıdır Devlet Ana…

Tahir’in geniş bir fikriyat çerçevesinde kaleme aldığı romanı Anadolu uygarlığının yine dirilişini ve yükselişini dayanılmaz edebi tatla okurlara sunuyor. Birinci olarak 1967 yılında yayımlanan bu dev roman, müellifine bir sene sonra Türk Dil Kurumu Roman Ödülü’nü kazandırdı.

Kemal Tahir’in ustalık yapıtlarından sayılan Devlet Ana, söğüt kasabasına yerleşen küçük bir göçebe aşireti durumunda olan Türkmenlerin etrafındaki düşmanlarla olan çabasını tarihi perspektifle sunuyor.

KEMAL TAHİR’İN VERİMLİ YILLARI

Türk Edebiyatı’nın kıymetli muharrirlerinin başında gelen Cumhuriyet devri edebiyatçısı Tahir, İstanbul’da 1910 yılında doğdu. Edebiyatla tanışmadan evvel çeşitli işlerde çalışan müellif, bir devir gazetecilik yaptı.

Nazım Hikmet ile on beş yıl mahpusa mahkûm edildi. Mahpus müddeti boyunca farklı cezaevlerinde kalan usta kalem, 1950’de çıkan genel bir afla tahliye oldu.

Kemal Tahir, cezaevinden çıktıktan sonra edebiyata ağırlaştı ve en uygun yapıtlarını 1955 ve sonrasını izleyen yıllarda yazmaya başladı. Bu periyot müellif için en verimli yıllar oldu. Kemal Tahir, yalnızca edebiyatımıza kazandırdığı yapıtlarla değil, birebir vakitte tarih konusundaki görüşleriyle de düşün hayatımızı etkiledi, zenginleştirdi.

Kemal Tahir

YENİ BİR DEVLETİN TEMELLERİ

Kemal Tahir, romanında geniş bir tarih yelpazesiyle kitapseverleri asılar öncesine götürüyor. 13. yüzyılın başları ve 14. yüzyılın sonlarındaki devirde cereyan eden kitap, edebiyatla harmanlanan büyük tarihi yapıttır. Türkmenlerin Anadolu’ya gelip burayı yurt etmek istemeleri Bizans İmparatorluğu için elbette tehlike arz ediyordu.

Osmanlı Devleti’nin kurucusu, Osman Bey

AŞİRETTEN DEVLETE…

Küçük aşiretten Osmanlı Devleti üzere üç kıtaya hükmeden bir devlete uzanan Osman Bey’in mücadeleci hikayesidir Devlet Ana…

Tarihin en kanlı savaşlarından sayılan Moğol istilasından kendilerini korumak için Anadolu’ya gelen Türkmenlerin küllerinden yine doğuşunu alegorik biçimde anlatan Kemal Tahir, edebiyatçıdan öte âlâ bir tarihçi olduğunu yalnızca bu romanıyla değil, öbür değerli yapıtlarında de bize kanıtlamıştır.

“OSMANLI’YI HALA HAFİFE ALANLAR VAR”

Kemal Tahir; yarına dair umudu, kuruluş deneyiminde dirilterek kuşaklar uzunluğu ilham alınan bir yapıtı lisanımıza armağan etmiştir.

“Yıllardır konuşuyoruz; görüyorum ki, hâlâ Osmanlı’yı hafife alanlarımız var. Dünyada kurulmuş imparatorluklar -en kabadayı- yüz elli iki yüz yılda paramparça olduğu halde, Osmanlı İmparatorluğu’nun neden altı yüz yıl sürdüğünü hiç düşündünüz mü? Bütün imparatorluklardan gereken tarih dersini almış ve buna nazaran bir çekirdek model kurmuştur da ondan!”

AKICI VE SAĞLAM TÜRKÇE

Kemal Tahir’in akıcı ve sağlam Türkçesiyle vuku bulan roman, edebiyatımızdaki pozisyonunu her vakit kalıcı hale getirmiştir. Hülasa, yazın hayatımızın önemli kilometre taşlarından sayılan Devlet Ana romanı, bir ana üzere şefkatli ve merhametli devlet geleneğinin tezahürüdür.